2022-жылдын март айынан баштап май айына чейин «Сорос-Кыргызстан» Фондунун колдоосу менен «Үй-бүлө жана коом» коомдук бирикмеси жана Милдеттүү медициналык камсыздандыруу фондунун (ММК) жетектөөчү адистери менен биргеликте Ош, Талас, Нарын, Каракол шаарларында иштеген 237 медицина кызматкерлери үчүн тренинг уюштурушту.
Милдеттүү камсыздандыруу фондунун аймактык башкармалыктарынын, тармактар аралык бригадалардын кызматкерлери, ошондой эле үй-бүлөлүк дарыгерлер жана медайымдар болуп иштешет.Тренингдин негизги темалары дисциплиналар аралык бригадаларга, ошондой эле үй-бүлөлүк дарыгерлер топторуна дем берүүчү төлөмдөрдү уюштуруу боюнча отчетторду түзүү, бейтаптарды көзөмөлдөөнүн электрондук формасы менен иштөө, ошондой эле психикалык жактан жабыркаган адамдарды аныктоо жана дарылоо болду.
Аймактарда тренинг калкка, өзгөчө кризистик мезгилде психологиялык-социалдык жардам көрсөтүү менен байланышкан көйгөйлөрдү талкуулоо максатында бардык кызыкдар түзүмдөрдү тартуу менен өткөрүлдү.
«Бул тренингге өлкөбүздүн аймактарында иштеген медицина кызматкерлери катышуусу биз үчүн абдан маанилүү. Мисалы, анкеталарды туура толтурууну билбегендиктен Каракол шаарындагы кызматкерлер мамлекет тарабынан кошумча каржылык колдоо ала албай калышты”, — дейт “Сорос-Кыргызстан” Фондунун Коомдук саламаттыкты сактоо программасынын директору Илимбек Садыков.
Учурда кыргыз элинин психикалык саламаттыгын жакшыртуу боюнча мамлекеттик деңгээлде секторлор аралык стратегиялар жана иш-чаралар азыртадан эле иштеп жатат. Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнүн 2018-жылдын 1-мартындагы №119 токтому менен “2018–2030-жылдарга калктын психикалык саламаттыгын коргоо жөнүндө” мамлекеттик программасы бекитилген. Эксперттердин пикири боюнча, бул документ алгачкы медициналык-санитардык жардамдын деңгээлинде өлкөнүн калкынын психикалык саламаттыгын коргоонун жаңы формаларын жана ыкмаларын киргизүү үчүн негиз болуп калды.
Бүгүнкү күндө Бишкек, Ош, Кара-Суу, Сузак, Жалал-Абад, Базар-Коргон, Кадамжай, Кызыл-Кыя, Ноокат, Талас, Нарын, Каракол, Сокулук шаарларында иштеген үй-бүлөлүк дарыгерлер борборлорунда 13 дисциплиналар аралык командалар (ДАК) ишке киргизилди. ДАК ишинин негизги максаттары калктын психикалык саламаттыкты сактоо тармагында дарылоо-профилактикалык жардамдын жеткиликтүүлүгүн баштапкы медициналык-санитардык жардам деңгээлинде камсыз кылуу. Алар ошондой эле психикалык ден соолук маселелери боюнча үй-бүлөлүк дарыгерлер топторунун адистери менен өз ара аракеттенүүнү жакшыртууга, психикалык бузулуулар менен ооруган бейтаптарды алдын алуу жана башкаруу боюнча медайымдардын функцияларын кеңейтүүгө жардам берет.
Психосоциалдык жардамдын сапатын жана калктын жашаган жери боюнча жеткиликтүүлүгүн жогорулатуу сыяктуу милдеттерди ишке ашыруу максатында Кыргыз Республикасынын Саламаттык сактоо министрлиги менен ММК Фондунун 2019-жылдын 31-июлундагы «Башкы медициналык-санитардык жардам уюмдарында амбулатордук деңгээлде психикалык бузулуулардын учурларын башкарууну каржылоо механизмин киргизүү жөнүндө» аттуу № 807 жана № 232 биргелешкен буйрук бекитилген.
Бул кадамдын негизинде, 2021-жылдын декабрь айында ММК Фонду саламаттыкты сактоо уюмдарына стимулдаштыруучу төлөмдөр катары психикалык бузулууларды баштапкы деңгээлде башкаруу үчүн 3 млн. сом жумшаган. 2022-жылы мамлекет бул максаттарга каржылоонун көлөмүн эки эсеге көбөйтүп, 6 миллион сом бөлгөн.
«Үй-бүлө жана коом» уюмунун жетекчиси Лилия Пантелеева белгилегендей: «Бүткүл дүйнөлүк саламаттыкты сактоо уюмунун маалыматы боюнча, планетанын ар бир төртүнчү же бешинчи жашоочусу тигил же бул психикалык бузулуулардан жапа чегишет жана ар бир экинчиси өмүр бою ооруп калышы мүмкүн. Жыл сайын болжол менен 800 000 адам өз жанын кыюунун айынан өлөт, башкача айтканда, ар бир 40 секундада бир адам, бул 15-29 жаштагы адамдардын өлүмүнүн экинчи негизги себеби. Психикалык бузулуулар башка оорулар сыяктуу эле оору. Кадимки оорулардай эле дарыланып, дарыланышы керек».
